Τετάρτη 26 Μαρτίου 2014

Η Λεσβιακή Παροικία τιμά και βραβεύει τον ποιητή Δημήτρη Νικορέτζο

Παρασκευή απόβραδο η αίθουσα Πλάτων στον 10ο όροφο του Ξενοδοχείου ΤΙΤΑΝΙΑ γεμάτη κόσμο. Τιμάται η Ημέρα της Ποίησης και της Άνοιξης!
Η Λεσβιακή Παροικία σε μια εκδήλωση «υψηλού επιπέδου», όπως πάντα, τιμά και βραβεύει τον ποιητή Δημήτρη Νικορέτζο.
Όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα της Παροικίας, «η Ποίηση που είχε την τιμητική της, καθώς έψαχνε χωρίς αποτέλεσμα, να βρει τον ”μονοσήμαντο ορισμό της”, σκαρφάλωσε στο 10ο όροφο του Ξενοδοχείου Τιτάνια και συνάντησε το πνεύμα της».


Ομιλητές ήταν ο διαπρεπής φιλόλογος κ. Νίκος Δέτσης και η Ομότιμη Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Μερόπη Σπυροπούλου. Ποιήματα του τιμώμενου απήγγειλαν  η κ. Νινέτα Παπαδάκη, καθηγήτρια απαγγελίας και η ραψωδός κ. Άννα Πολυτίμου-Παπακωνσταντίνου. Την μελωδική νότα της βραδιάς έδωσε η Χορωδία του ομίλου Καλλιθέας «Αρμονία». Και βέβαια με την απόδοση τιμητικής πλακέτας εκ μέρους της Λεσβιακής Παροικίας στον τιμώμενο κ. Δημήτρη Νικορέτζο, εκείνος πήρε το λόγο τις ευχαριστίες του, αποσπάσματα παραθετούμε παρακάτω.

Αξιότιμοι Κυρίες και Κύριοι,
Αγαπητοί δαιτυμόνες της αποψινής ποιητικής σύναξης, Λέσβιοι συντοπίτες, εκλεκτή πνευματική ομήγυρις, ομότεχνων συγγραφέων και συναδέλφων καθηγητών, φίλα φρονέοντες του έργου της ταπεινότητάς μου, φιλέορτοι της σημερινής επετείου, παγκόσμιας ημέρας της ποίησης και της εαρινής ισημερίας, που παρίστασθε όλοι εδώ, κ α λ ο ύ μ α ι   ενώπιόν σας, τοις της Προέδρου ρήμασι πειθόμενος, στο επιμύθιο της ωραίας αυτής πνευματικής εκδήλωσης, να σας απευθύνω το λόγο, κατά το έθος, αντιμετωπίζοντας ένα μαθηματικό τρίλημμα, για το πώς, το τι και το που θα έπρεπε κυρίως να επικεντρώσω τις λίγες προσωπικές σκέψεις που έχω το χρέος να σας απευθύνω.
Ασυνήθιστος -θα έλεγα και αμήχανος-  από χειρονομίες που μ’ επαινούν η από εκδηλώσεις που με τιμούν προσωπικά, αναλογίζομαι περίφροντις και περιδεής, εκείνους τους εμβληματικούς στίχους του μεγάλου Αλεξανδρινού, που αναφέρονται στον μήνα αυτόν, από το γνωστό ποίημα «Μάρτιαι Ειδοί», στίχοι που διαλαμβάνουν τα εξής:
«Τα μεγαλεία να φοβάσαι, ώ ψυχή
και τις φιλοδοξίες σου να υπερνικήσεις,
αν δεν μπορείς, με δισταγμό και προφυλάξεις
να τες ακολουθείς».
Κι εγώ σας εξομολογούμαι, κυρίες και κύριοι, πως φοβόμουν πάντα τα μεγαλεία, πως αγωνιζόμουν να υπερνικώ τις φιλοδοξίες μου ή προσπαθώντας να τις περιστείλω, δεχόμενος με όσο γίνεται μεγαλύτερη περίσκεψη και φειδώ τις διακρίσεις που μου επιδαψίλευε η γενναιοδωρία των ανθρώπων που με τιμούσαν, κυριαρχημένος από ένα αίσθημα αιδούς, και μιας κάποιας εσωτερικής συστολής.
Σπεύδω, λοιπόν, κατά πρώτον στην απότιση ευχαριστιών που μολονότι συνηθίζονται στο τέλος, εγώ θα τις προτάξω. Και έχω να ευχαριστήσω πολλούς. Κατά το έθος, λοιπόν, της ευγένειας, θα ήθελα ν’ απευθύνω ευγνώμονες λόγους σε όσους ποικιλοτρόπως στην συνέβαλαν στην πνευματική μου ανέλιξημ αρχίζοντας από τους προαπελθόντες.
Να στείλω τη μνήμη μου, σαν μαντήλι χαιρετισμού στους κοιμισμένους Λέσβιους γονείς μου, όπως κάνω κάθε φορά, που μου χάρισαν το μέγα προνόμιο της ζωής και με ανέθρεψαν με τα ελληνοχριστιανικά ιδεώδη. Να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου στους Μυτιληνιούς δασκάλους μου που διείδαν το ποιητικό μου ταλέντο –το οποίο υπάρχει– και μου άνοιξαν τους ορίζοντες της γνώσης, της αλήθειας και της αρετής. Ν’ ασπασθώ το χέρι των ανθρώπων που μου έδωσαν τα φτερά να πετάξω στους ουρανούς της λογοτεχνίας: τον Στράτη Μυριβήλη, που μαθητή ακόμη στο Γυμνάσιο της Μυτιλήνης, διάβασε το τετράδιο ποιημάτων μου, ένα καλοκαίρι που παραθέριζε στο νησί, γράφοντάς μου στο εξώφυλλο: «Παιδί μου, εσύ έχεις την πετριά. Μια μέρα θα φτάσεις ψηλά». Τον ευχαριστώ που με πίστεψε πριν εγώ πιστέψω σε μένα.
Τον χαλκέντερο Μυτιληνιό γραμματολόγο Γεώργιο Βαλέτα, που με έπεισε να εκδόσω, το 1983 την πρώτη ποιητική μου συλλογή Στοχασμοί στο ημίφως, προλογίζοντάς με, με επαινετικούς λόγους με τον γνωστό γενναιόδωρο ενθουσιασμό του.
Να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου στους δασκάλους μου στο Πανεπιστήμιο και ιδιαίτερα στον καθηγητή Καίσαρα Αλεξόπουλο, τον άρχοντα της Φυσικής, που όταν τον συναντούσα, απόμαχο πια του διδασκαλικού του έργου, μου επαναλάμβανε κάθε φορά: «Δεν έχω ακόμη, νέε συνάδελφε, ξεκαθαρίσει μέσα μου αν είσαι ο Φυσικός της ποίησης ή ο Ποιητής της Φυσικής». Μεγάλη κουβέντα για μένα.
Να στείλω τη μνήμη μου στον ποιητή Νικηφόρο Βρεττάκο, που εισηγήθηκε το 1989 τη βράβευσή μου από την Ακαδημία Αθηνών και στους μέντορές μου Ακαδημαϊκούς Πέτρο Χάρη και Κωνσταντίνο Τρυπάνη. Ο πρώτος γιατί με όρισε διάδοχο του Ανδρέα Καραντώνη στη στήλη κριτικής του ποιητικού λόγου στη Νέα Εστία. Ο δεύτερος, μέγας ομηριστής και Υπουργός Πολιτισμού και Επιστημών στην πρώτη κυβέρνηση της μεταπολίτευσης του Κωνσταντίνου Καραμανλή, που με επέλεξε ιδιαίτερο γραμματέα του και φιλολογικό επιμελητή των ποιητικών του συλλογών που εξέδωσε στην ελληνική γλώσσα, όταν επέστρεψε από την Οξφόρδη όπου εδίδαξε ελληνική λογοτεχνία και γλώσσα για 35 χρόνια.
Όμως αν θα επέμενα να καταθέσω λόγους χάριτος σε μακαριστούς ευεργέτες μου, η κλεψύδρα είναι βέβαιο θα με καλούσε σε απολογία.
Θα αρκεστώ, λοιπόν, να ευχαριστήσω τους συντελεστές της αποψινής εκδήλωσης. Όπως, ίσως, γνωρίζετε, στην πνευματική μου ζωή τύχη ξύμφορος, ευδόκησε να καταξιωθώ με πολλές διακρίσεις. Όμως για μένα η αποψινή τιμή –και νομίζω το αντιλαμβάνεσθε– έχει πρωτίστως χαρακτήρα συναισθηματικό, γιατί, όπως είναι παγκοίνως γνωστό, πολύ δύσκολα μπορεί κανείς να προφητεύσει στον τόπο του. Κι είναι μια άλλη διαφορετική αίσθηση, να σε βραβεύουν οι συντοπίτες σου για την προσφορά σου στα γράμματα γιατί έχει τη χαρά της συγκίνησης.
Πρωτίστως, λοιπόν, νιώθω την υποχρέωση να ευχαριστήσω το Διοικητικό Συμβούλιο της «Λεσβιακής Παροικίας» που είχε την ιδέα και την ευθύνη της σημερινής εκδήλωσης όσο και της τιμής στο λογοτεχνικό μου έργο και βέβαια την κυρία Μεσσηνέζη, για όσα εγκωμιαστικά λόγια απέτεινε στην ταπεινότητά μου.

Τετάρτη 6 Νοεμβρίου 2013

Στη μνήμη του Αργύρη Εφταλιώτη


Η Εθνική Εταιρεία των Ελλήνων Λογοτεχνών
και η Λεσβιακή Παροικία
διοργανώνουν τιμητική εκδήλωση στην μνήμη του Λέσβιου ποιητή και πεζογράφου
Αργύρη Εφταλιώτη
(από τους πρωτομάχους του δημοτικισμού)
με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 90 χρόνων από το θάνατο του.

Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 29 Νοεμβρίου και ώρα 7:15 μ.μ.
στη Στοά του Βιβλίου (Πεσματζόγλου 23).

Ομιλητής θα είναι ο ποιητής, δοκιμιογράφος και κριτικός λογοτεχνίας
καθηγητής Δημήτρης Νικορέτζος
με θέμα: Αργύρης Εφταλιώτης, Ο Βάρδος της Ρωμιοσύνης.

Τον ομιλητή θα πλαισιώσουν στις απαγγελίες ποιημάτων
η ραψωδός Άννα Παπακωνσταντίνου
και η καθηγήτρια απαγγελίας Νινέτα Παπαδάκη.
Χαιρετισμούς θ’ απευθύνουν:
ο Πρόεδρος της «Ε.Ε.Ε.Λ.» Πρέσβυς της Ελλάδος
κ. Βασίλης Βιτσαξής
και η Πρόεδρος της Λεσβιακής Παροικίας
κ. Καίτη Μεσσηνέζη

Τρίτη 3 Σεπτεμβρίου 2013

«Η ζωή μού έδωσε πολύ περισσότερα απ’ όσα της ζήτησα…»

Μιλάει στο «Εμπρός» ο ποιητής και καθηγητής Δημήτρης Νικορέτζος, 
λίγο καιρό μετά τη βράβευσή του με το σημαντικό Διεθνές Βραβείο Λογοτεχνίας «P.E.N
Με την ευκαιρία της παρουσίας του στη Λέσβο και της μεγάλης λογοτεχνικής του διάκρισης με το Διεθνές Βραβείο «P.E.N.» για την Ελλάδα για το 2013, είχαμε τη χαρά και την ευχαρίστηση να συνομιλήσουμε με το διαπρεπή ποιητή και συνεργάτη του «Ε» Δημήτρη Νικορέτζο, βιογράφο του Οδυσσέα Ελύτη, του Νίκου Καββαδία και άλλων, και να συζητήσουμε μαζί του για τρέχοντα λογοτεχνικά θέματα. Φέτος, ο συντοπίτης μας λογοτέχνης και με πλήθος βραβεύσεων, πέρασε και σε διεθνές επίπεδο με την απονομή του παραπάνω βραβείου, που προγραμματίζεται για τον προσεχή Νοέμβριο σε πολυχώρο των Αθηνών.

Κύριε Νικορέτζο, μιλήστε μας λίγο για το σημαντικό αυτό βραβείο που αποσπάσατε και τον Οργανισμό που το απονέμει.
«Το Διεθνές Βραβείο P.E.N. που απονέμεται σε συγγραφείς όλου του κόσμου, τους επιφανέστερους κάθε κράτους, από τα κατά χώρα παραρτήματά του, αποτελεί διάκριση του ομώνυμου οργανισμού κι έχει την έδρα του στο Λονδίνο. Πρόεδροί του διετέλεσαν κατά καιρούς πολλοί διαπρεπείς συγγραφείς και νομπελίστες. Η ονομασία P.E.N., είναι από τα αρχικά των λέξεων Poetics - Editors / Essaysts - Novelists (Ποιητές - Εκδότες / Δοκιμιογράφοι - Μυθιστοριογράφοι) και είναι οργανισμός διεθνούς κύρους. Πρόεδροι του ελληνικού Παραρτήματος του P.E.N. διετέλεσαν σε διάφορες χρονικές περιόδους οι ακαδημαϊκοί Νικηφόρος Βρεττάκος και Τάσος Αθανασιάδης και σημερινός του πρόεδρος είναι ο πρέσβης επί τιμή και συγγραφέας Βασίλης Βιτσαξής, πρόεδρος της “Εθνικής Εταιρείας των Ελλήνων Λογοτεχνών” και μέλος του Δ.Σ. του Ιδρύματος Ωνάση, πλαισιούμενος στο συμβούλιο από κορυφαίους Έλληνες συγγραφείς».
Πότε αποσπάσατε το βραβείο και πώς νιώθετε γι’ αυτό;
«Με ενημέρωσαν τον περασμένο Μάιο, οπότε κι ανακοινώθηκε το βραβείο. Νιώθω φυσικά μεγάλη τιμή, αφού κατά τη γνώμη μου, η βράβευση αυτή τιμάει όχι μόνο εμένα προσωπικά, αλλά και τη χώρα μας και τη Λέσβο ειδικότερα.
Πότε θα γίνει η βράβευση;
«Η βράβευση προγραμματίζεται για τον προσεχή Νοέμβριο πιθανόν στη “Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών” (Ωνάσειο, της Λεωφόρου Συγγρού) ή σε αίθουσα του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπως συνηθίζεται τα τελευταία χρόνια, με εισηγήτρια την ομότιμη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών και συγγραφέα Μερόπη Σπυροπούλου. Το ίδιο βραβείο για την Ελλάδα απέσπασε πέρυσι ο κριτικός λογοτεχνίας -ο εγκυρότερος σήμερα- και πρόεδρος της “Εταιρείας Συγγραφέων”, Αλέξης Ζήρας».

Για το συγγραφικό έργο
Κύριε Νικορέτζο, πότε αρχίσατε να ασχολείστε με τη συγγραφή;
«Ασχολήθηκα από μαθητής των πρώτων τάξεων του Γυμνασίου. Η ποίηση ήταν για εμένα μια έφεση που είχα παιδιόθεν».
Πώς εξηγείτε το γεγονός, ένας Φυσικός να είναι και ποιητής; Δεν μοιάζει ανορθόδοξο;
«Ίσως μοιάζει ανορθόδοξο, αλλά δεν είναι. Νομίζω πως η ποίηση είναι μια ευρύτερη έννοια, που εκφράζει όλες τις μορφές της τέχνης. Ποιητής γεννήθηκα, αλλά Φυσικός έγινα. Η ποίηση είναι ταλέντο, ενώ η επιστήμη γνώση. Επιστήμονας μπορεί να γίνει οποιοσδήποτε, μα ποιητής όχι».
Γιατί σας αποκαλούν «ποιητή της Κουρελούς»;
«Η δημιουργία αυτού του ποιήματος, έχει μια μικρή ιστορία. Την έμπνευση μού έδωσε η κουρελού της εξώπορτας του σπιτιού μου στη Λέσβο, που σε κάποιο από τα ταξίδια μου στο νησί, φτάνοντας στο πατρικό μου, την είδα σε κατάσταση ημιαποσύνθεσης. Είπα της αδελφής μου να την πετάξει και να πάρει κάποια καινούργια, μα εκείνη αρνήθηκε κατηγορηματικά. “Σ’ αυτήν την κουρελού που έφτιαξε η μητέρα μας, υπάρχουν παλιά ρούχα δικά σου, του πατέρα μας, της μητέρας μας, που τα ψαλίδισε η μητέρα μας και τα έκανε κουρελού. Άρα έχει μια συναισθηματική σημασία για μας”. Αυτό ήταν. Με επισκέφθηκε η έμπνευση και καθ’ όλη τη διάρκεια της νύχτας της ίδιας μέρας, έγραψα το ποίημα. Δεν φανταζόμουν την απήχηση που θα είχε. Τη διαπίστωσα την επομένη της δημοσίευσης του ποιήματος στην εφημερίδα “Δημοκράτης”, από τα συνεχή εγκωμιαστικά σχόλια των αναγνωστών. Την ίδια απήχηση είχε το ποίημα και στο κοινό των Αθηνών, όσες φορές το απήγγειλα».
Ποιον θεωρείτε σταθμό της πνευματικής σας ζωής;
«Νομίζω πως δύο ήταν οι σταθμοί της πνευματικής μου ζωής: η βράβευση το 1989 της ποιητικής μου συλλογής “Τέσσερα βήματα στα σύννεφα” από την Ακαδημία Αθηνών και η κριτικογραφία μου στο εγκυρότερο φιλολογικό περιοδικό τη “Νέα Εστία”, όταν διαδέχθηκα στη θέση αυτή, τον κριτικό της γενιάς του ΄30, Ανδρέα Καραντώνη. Επίσης θα ήθελα να προσθέσω, ότι ένα από τα κορυφαία μου συγγραφικά έργα είναι και το δίτομο corpus “Ο άγνωστος Ελύτης της Μυτιλήνης” που εξέδωσαν οι εκδόσεις “Αιολίδα”, που αποτέλεσε τη συνέχεια του ομοειδούς βιβλίου μου “Αγαπητέ μου Τériade”, που είχε εκδώσει η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Λέσβου, με επιστολές του Ελύτη στο Μυτιληνιό εκδότη και τεχνοκριτικό, βιβλίο που είχε δυστυχώς δικαστικές περιπέτειες, με την κληρονόμο του ποιητή, με αποτέλεσμα να μην καταστεί δυνατό να κυκλοφορήσει σε δεύτερη έκδοση και να αγοραστεί από το αγοραστικό κοινό».
Ποιο είναι το τελευταίο σας βιβλίο;
«Είναι το βιβλίο μου “ΚΙΚΗ ΔΗΜΟΥΛΑ, Ένας μύθος διαπορευόμενος - Απογραφές ενός ανευλαβούς”, που κυκλοφόρησε φέτος το Φεβρουάριο από τις εκδόσεις “Λιβάνη” με πορτραίτο της ποιήτριας στο εξώφυλλο, του συντοπίτη μας ζωγράφου Δημήτρη Καραπιπέρη. Το βιβλίο έχει μεγάλη κυκλοφοριακή επιτυχία, με ρεκόρ πωλήσεων και να μου επιτρέψετε να πω ότι είναι το πρώτο συστηματικό βιβλίο που επιχειρεί μια σε βάθος προσέγγιση του ποιητικού έργου της Ελληνίδας ακαδημαϊκού».

Η λογοτεχνική παραγωγή της Λέσβου
Πώς κρίνετε τη λογοτεχνική παραγωγή στη Λέσβο;
«Νομίζω πως είναι ενδιαφέρουσα, μολονότι επικεντρώνεται κυρίως στην πεζογραφία (μυθιστόρημα, διήγημα, κλπ.). Μόνο φέτος ήρθαν στα χέρια μου βιβλία πολλών Μυτιληνιών, από το χώρο της πεζογραφίας: του Ξενοφώντα Μαυραγάνη, του Γιώργου Καμβυσέλλη, της Αναστασίας Κατσούρη, του Άγγελου Παλαιολόγου, της Μαρίας Αναγνωστοπούλου, του Γιώργου Σάκκη (2009) και άλλων, που δεν έχω πρόχειρους στη μνήμη, αυτή τη στιγμή».
Ποιους από τους ζώντες Μυτιληνιούς ποιητές ξεχωρίζετε;
«Η ποιητική παράδοση σήμερα στη Λέσβο, βρίσκεται μάλλον σε δεύτερη μοίρα. Δεν υπάρχουν μεγάλες ποιητικές φωνές. Θεωρώ κορυφαία ποιήτρια σήμερα στο νησί μας, την Αγγελική Χατζηγιαννιού, άδικα παραγνωρισμένη από το ευρύτερο αναγνωστικό κοινό, που η ποίησή της σε αρχαϊζον ύφος, έχει μια καλβική μεγαλοπρέπεια. Δεν θέλω να αναφερθώ σε άλλα επιμέρους ονόματα άξιων Μυτιληνιών ποιητών, όχι υψηλών ποιητικών επιδόσεων, για να μην παρεξηγηθώ από τη μη αναφορά κάποιων ονομάτων».
Για να κλείσουμε, είστε ευχαριστημένος από την πορεία σας ως συγγραφέας και καθηγητής;
«Ασφαλώς και είμαι. Θεωρώ πως η ζωή -θα προσέθετα και η τύχη- μου έδωσε πολύ περισσότερα απ’ όσα της ζήτησα. Αισθάνομαι μια πληρότητα σε ό,τι αφορά την αναγνώριση και καταξίωση του έργου μου. Σας ευχαριστώ πολύ».

Τρίτη 11 Ιουνίου 2013

Ζωγραφίζεται η ψυχή;…

Στιχομυθία μεταξύ του ποιητή Δημήτρη Νικορέτζου και της ζωγράφου
Μαρίας Καλλιπολίτη που εικονογράφησε την ποιητική του συλλογή
«Λευκή Μουσική»

Παρασκευή 24 Μαΐου 2013

Στα χνάρια της ποίησης...



Η ποίηση δεν γράφεται με ιδέες αλλά με λέξεις.
Η ποίηση δεν είναι παρά μια τόση δα μικρή λέξη, για τόσες ατέρμονες διαδρομές. Έξι γράμματα που κλείνουν μέσα τους χίλια συναισθήματα: πόνο, χαρά, θλίψη, ευδαιμονία, έρωτες, προσδοκίες.
Τα πολλά διανοουμενίστικα τερτίπια δεν της ταιριάζουν κι αν αυτή την «απουσία» κάποιοι της την καταμαρτυρούν, σκοτίστηκε…
Ο Ελύτης ωραιολογεί, «αγοράζοντας» λέξεις από… μυροπωλείο, ωραιολογεί δηλαδή, άμεσα, ενώ η Δημουλά αγοράζει λέξεις από καταστήματα ειδών λαϊκής κατανάλωσης, ωραιολογώντας έμμεσα.

Δημήτρης Νικορέτζος

Τετάρτη 1 Μαΐου 2013

Καλωσόρισμα!

Καλώς ήλθατε στο υπό κατασκευή ιστολόγιο του ποιητή, δοκιμιογράφου και κριτικού λογοτεχνίας Δημήτρη Νικορέτζου. 
Μέσα από εδώ θα έχετε τη δυνατότητα να γνωρίσετε τον ίδιο και τα βιβλία του.

Σύντομα κοντά σας